“Yola çıkmadan önce yol arkadaşını seç” sözü hem dünyevi hem de manevi hayatın temel ilkelerinden birini hatırlatır ve bu öğüdün İslam’da derin bir karşılığı vardır.

Bu kavram, yaşamımızdaki kararları alırken kiminle yola çıkacağımızı, kiminle bir bağ kuracağımızı dikkatle seçmemiz gerektiğini öğretir.

İslam’da insanın kiminle dostluk kurduğu, kiminle yoldaş olduğu büyük bir öneme sahiptir.

Peygamber Efendimiz (sav) bu konuda birçok hadisinde uyarıda bulunmuştur.

Yukarıda da belirttiğim hadis-i şerifte, iyi arkadaşın misk satan bir kimseye, kötü arkadaşın ise körükçüye benzetilmesi, insanın etrafındaki kişilerin karakterlerinin ve ahlaklarının, onun hayatını nasıl şekillendirdiğini vurgular.

  • İyi arkadaşın faydası: Tıpkı misk satanın güzel kokusundan istifade ettiğimiz gibi, iyi bir dost da bize güzel ahlakı, iyiliği ve Allah’a yakınlığı aşılar.
  • Kişi, iyi bir arkadaşın yanında güzel huylar edinir, İslam’ın öğretilerine daha fazla bağlı kalır ve ahiret yolculuğu için doğru adımlar atar.
  • Kötü arkadaşın zararı: Kötü arkadaş ise kişinin imanına, ahlakına ve hatta dünya işlerine zarar verebilir. Tıpkı körükçünün kıvılcımının elbisemizi yakması veya kötü kokusu gibi, kötü arkadaş da bize olumsuz etkilerde bulunabilir; gaflete, günaha ve hatalı kararlara sürükleyebilir.

2. Kur’an’da Yol Arkadaşlığı

Kur’an-ı Kerim’de de kişinin kimlerle birlikte olduğu konusunda uyarılar mevcuttur. Özellikle şu ayet, arkadaşlığın insan üzerindeki derin etkisini açıkça ortaya koyar:

  • “O gün zalim kişi ellerini ısırarak, ‘Keşke peygamberle birlikte bir yol tutsaydım! Yazıklar olsun bana, keşke falancayı dost edinmeseydim!’ diyecek.” (Furkan Suresi, 27-28. Ayetler)

Bu ayette de görüldüğü gibi, kıyamet günü, insanlar dünyada kiminle dostluk kurduğunu sorgulayacak ve yanlış kişilerle dostluk yapmanın pişmanlığını yaşayacaktır. Yanlış yol arkadaşları, insanı yanlış yollara sevk edebilir ve bu da sonsuz ahiret hayatı için telafisi mümkün olmayan hatalara yol açabilir. Bu sebeple, Kur’an’da da insanın dostlarını, yol arkadaşlarını dikkatle seçmesi gerektiği vurgulanır.

3. Yol Arkadaşının Etkisi

İslam’da “yola çıkmak” sadece bir seyahate çıkmak veya bir işe başlamak anlamında değil, aynı zamanda hayatın kendisini temsil eden bir metafordur. İnsanın dünya hayatı bir yolculuktur ve bu yolculukta kimlerle beraber olduğumuz çok önemlidir. Hem dünyevi anlamda, iş ortaklıkları, arkadaşlıklar ve sosyal çevremiz, hem de manevi anlamda Allah yolunda yürürken bizimle beraber olanların etkisi büyük olur.

  • Dünyevi Hayatta: İş dünyasında veya sosyal ilişkilerde doğru kişilerle yola çıkmak başarıyı getirir. Yanlış kişilerle yola çıkmak ise maddi ve manevi zararları beraberinde getirir. Mesela, güvenilmeyen bir iş ortağı, bir ticaretin çökmesine yol açabilir. İyi niyetli bir arkadaş, zorluk anında yardım eder, rehberlik eder ve başarıya ulaşmada katkıda bulunur.
  • Manevi Hayatta: Allah’a giden yolda da yol arkadaşlarımız çok önemlidir. Salih insanlar bize Allah’a daha yakın olmayı öğretir, ibadetlerimize teşvik eder, hatalarımızı düzelttiğimizde bizi destekler. Yanlış kişiler ise bizi Allah’ın yolundan uzaklaştırır, günah işlememize ve ahiret hayatımızı tehlikeye atmamıza sebep olabilir.

4. İstişare ve Doğru Seçimler

İslam, herhangi bir önemli adım atmadan önce istişare etmeyi, yani güvenilir insanlarla fikir alışverişinde bulunmayı tavsiye eder. Bu da aslında “yola çıkmadan önce yol arkadaşını seç” ilkesine çok benzer. İstişare etmek, bir yolculuğa çıkmadan önce yol arkadaşlarımızı, yani danıştığımız kişileri iyi seçmek anlamına gelir.

  • Peygamberimizin Örneği: Peygamber Efendimiz (sav), her önemli kararda ashabıyla istişarede bulunurdu. Bu, hem onların görüşlerine değer verdiğini gösterir hem de bir iş yapmadan önce doğru kişilerin görüşlerini almanın önemini vurgular. Dolayısıyla, hayatımızdaki önemli adımları atmadan önce, güvenilir ve bilgili insanlarla istişare etmek, hata yapma riskimizi azaltır.

5. Sonuç: Bilinçli ve Dikkatli Olmak

“Yola çıkmadan önce yol arkadaşını seç” öğüdü, bize dikkatli ve bilinçli olmamız gerektiğini hatırlatır. İnsanlar arasındaki ilişkiler, karakterlerin ve değerlerin karşılıklı olarak aktarıldığı derin bağlardır. İyi niyetli, samimi ve Allah’tan korkan insanlarla yola çıkmak, hem dünya hem de ahiret mutluluğunu getirecektir. Ancak bu bilinçli seçimi yapmadan hareket etmek, kişiyi büyük pişmanlıklara ve zararlara uğratabilir.

6. Pratik Uygulamalar

Bu öğüt, sadece teorik değil, pratik yaşamda da uygulanabilecek bir ilkeyi sunar. İşte bu prensibi hayatımıza nasıl uygulayabiliriz:

  • Arkadaş Seçiminde: Dostlarımızın ahlaki değerlerini göz önünde bulundurmak. Onların imanına, Allah’a olan bağlılıklarına dikkat etmek. Bizim gelişimimize katkıda bulunacak, bizi destekleyecek ve ahlaken olgunlaştıracak arkadaşlıklar kurmak.
  • İş Ortaklarında: Ticari veya sosyal ilişkilerde, iş yapacağımız kişilerin dürüstlüklerine, güvenilirliklerine ve profesyonel ahlaklarına dikkat etmek. Böylece, maddi ve manevi zararlardan korunmak.
  • Hayat Partneri Seçiminde: İslami öğütlerde olduğu gibi, bir hayat arkadaşı seçerken ahlak, iman ve sorumluluk bilinci gibi değerlere odaklanmak. Zira, iyi bir eş, hem bu dünyada hem de ahirette huzur ve mutluluğun kaynağı olacaktır.

Bu bağlamda, “Yola çıkmadan önce yol arkadaşını seç” ifadesi, İslam ahlakı ve öğretisiyle birebir örtüşen, hem dünya hem de ahiret yolculuğumuzda bize ışık tutan evrensel bir hakikattir.