فَتَعَٰلَى ٱللَّهُ ٱلْمَلِكُ ٱلْحَقُّ ۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ ٱلْعَرْشِ ٱلْكَرِيمِ
Fe teâlallâhul melikul hakk(hakku), lâ ilâhe illâ hû(huve), rabbul arşil kerîm(kerîmi).
Gerçek hükümdar olan Allah, yücedir. O’ndan başka hiç ilâh yoktur. O, şerefli ve yüce Arş’ın Rabbidir.

Müminûn Sûresi 116. ayet’tir. Ayet şöyledir:

فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ ۖ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ
“Gerçek hükümdar olan Allah çok yücedir. O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur. O, şerefli ve yüce Arş’ın Rabbidir.”

Açıklaması: فَتَعَالَى اللَّهُ (Fe teâlallâh)

“Allah çok yücedir” demektir. Burada Allah’ın kudretinin, ilminin, hikmetinin ve zatının her şeyden üstün olduğuna işaret edilir. Hiçbir şey O’nun benzeri, dengi veya ortağı olamaz.

الْمَلِكُ الْحَقُّ (el-Melikul Hakk) “Gerçek hükümdar” anlamına gelir.

İnsanların sahip olduğu hükümdarlıklar geçici ve sınırlıdır.

Asıl mutlak hâkimiyet ve yönetim Allah’a aittir.

Dünyada krallar, sultanlar veya yöneticiler olabilir ama onların gücü fanidir; Allah’ın mülkü ve saltanatı ise sonsuz ve gerçektir.

لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ (La ilâhe illâ huve)   “O’ndan başka ilah yoktur.”Bu, tevhid inancının özüdür. Yani hiçbir varlık ibadete layık değildir, sadece Allah’a kulluk edilir. Çünkü bütün yaratma, yaşatma, rızık verme ve öldürme gücü yalnız O’na aittir.

رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ (Rabbul arşil kerîm)  “Şerefli Arş’ın Rabbidir.”

Arş, Allah’ın kudret ve hâkimiyetini sembolize eden en büyük makamdır. “Kerîm” sıfatı ise yücelik, ihtişam ve azamet ifade eder. Yani Allah, en büyük ve en şerefli makamın da sahibidir. O’nun hâkimiyetinin sınırı yoktur.

Genel anlam:  Bu ayet, insanlara dünya hayatının geçiciliğini ve Allah’ın mutlak hâkimiyetini hatırlatır.
Hiçbir şey Allah’ın hükmünden kaçamaz; bütün mülk O’na aittir.

İnsanın görevi ise bu gerçeği kavrayıp yalnızca O’na kulluk etmektir.

 Allah’ın Yüceliğini Hatırlamak  Bu ayet bize, dünya işlerinde bazen gözümüzü boyayan güç, makam, para ve şöhretin geçici olduğunu hatırlatır.

Asıl yücelik ve üstünlük, yalnız Allah’a aittir. İnsan bunu bilirse kibirlenmez, tevazu sahibi olur.

Gerçek Hükümdarın Allah Olduğunu Kabul Etmek

İnsan, bazen kendi iradesine veya başkalarının otoritesine gereğinden fazla bağlanabilir.

Bu ayet bize, bütün güç ve hâkimiyetin Allah’a ait olduğunu öğretir.

Yani işimiz, rızkımız, ömrümüz… hepsi Allah’ın takdirindedir.

Bu da bize güven ve teslimiyet duygusu verir.

Tevhid İnancını Hayata Taşımak

“O’ndan başka ilah yoktur” kısmı, hayatımızda yalnız Allah’a yönelmek gerektiğini gösterir.

Dua ederken, yardım isterken, bir dileğimiz olduğunda sadece Allah’a yönelmek…

Başka güçlerden medet ummamak, batıl inançlardan uzak durmak tevhid inancının pratiğidir.

Arş’ın Rabbi’ne Kulluk Bilinci

Allah’ın Arş’ın Rabbi olduğunu bilmek, O’nun her şeyin sahibi olduğuna inanmak demektir.

Bu, insana sorumluluk bilinci kazandırır: “Benim hayatım, malım, canım bana değil, Allah’a aittir. O’na kulluk için yaratıldım.”

Böyle bir bilinç insanı hem günahlardan uzak tutar hem de ibadetlerini daha içten yapmaya teşvik eder.

✅ Özetle: Bu ayet bize şunu fısıldar:“Dünya geçicidir, güçler sınırlıdır. Asıl yücelik ve hükümranlık Allah’a aittir. Sen de hayatını O’nun rızasına göre yaşa, çünkü gerçek huzur yalnızca O’nun kulluğundadır.”

Allah en iyi bilendir 

Gerçek mülkün Allah’a ait 

Peygamber Efendimiz ﷺ şöyle buyuruyor:“En sadık söz, Allah’ın kitabıdır. En güzel hidayet, Muhammed’in hidayetidir. İşlerin en kötüsü sonradan uydurulanlardır.”

(Müslim, Cum‘a, 867)

➡️ Burada Kur’an’daki hakikatin en doğru söz olduğu, yani Allah’ın “el-Melik, el-Hakk” oluşunun insanlar için en kesin gerçek olduğu vurgulanıyor.

2. Tevhidi açıklayan hadis

Peygamber Efendimiz ﷺ şöyle buyurur:

“Kim ‘Lâ ilâhe illallah’ derse, cennete girer.”
(Buhârî, İlim 33; Müslim, Îmân 34)

➡️ Bu hadis, ayette geçen “لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ” (O’ndan başka ilah yoktur) ifadesini yaşatan müjdedir.

3. Gerçek hükümdarın Allah olduğunu belirten hadis

Resûlullah ﷺ şöyle buyurur:

“Kıyamet günü Allah yeri avucunda tutacak, gökler de sağ elinde dürülmüş olacak ve şöyle buyuracaktır: ‘Ben Melik’im! Dünya hükümdarları nerede?’”
(Buhârî, Tefsîr 39/5; Müslim, Sıfatü’l-Kıyâme 2787)

➡️ Bu hadis, ayetteki “el-Melikul Hakk” (gerçek hükümdar Allah’tır) ifadesini birebir açıklıyor. Dünyadaki hükümdarlıklar geçicidir, asıl hükümdarlık Allah’a aittir.

4. Arş’ın Rabbi hakkında hadis

Peygamberimiz ﷺ şöyle dua ederdi:

“Arş’ın Rabbi olan Allah’ım! Azamet ve kudretine sığınıyorum.”
(Nesâî, İstiâze, 13; Ebû Dâvûd, Vitir, 32)

➡️ Bu da ayette geçen “Rabbul-‘arşil kerîm” (Şerefli Arş’ın Rabbi) ifadesini destekleyen bir hadistir.